In het historische Ketelhuis op Strijp-S in Eindhoven presenteerde Dr. Biljana Pešalj op 16 juni j.l. haar lectorale rede over duurzaam ondernemen. Ondanks de warme zomerdag, 25 graden buiten en nog warmer in het oude Philips-fabriekspand uit de jaren dertig, zijn zo’n honderd belangstellenden aanwezig. Collega’s van Fontys en van andere onderwijsinstellingen uit binnen- en buitenland, studenten, familie en vrienden luisteren naar de nieuwe lector die een wereld in ‘polycrisis’ schetst. “Onze economie en samenleving worden geconfronteerd met ernstige milieu- en sociale uitdagingen die om een urgent antwoord vragen,” aldus Pešalj. Van klimaatverandering tot democratische crises: alles hangt met elkaar samen en vraagt om een fundamentele systeemverandering.
De oplossing ligt volgens Pešalj in een koerswijziging van waarde-extractie naar waardecreatie. Bedrijven moeten afstappen van puur financiële doelstellingen en overstappen naar wat zij ‘geïntegreerde waarde’ noemt: een combinatie van financiële, sociale én milieuwaarden. Haar onderzoek kent drie cruciale pijlers: het herdefiniëren van bedrijfsdoelstellingen, het ontwikkelen van waardegedreven strategieën en het betrekken van mensen bij de transitie. “Alles moet sneller en goedkoper, maar dit doet ons welzijn op de lange termijn geen goed,” benadrukt ze.
Praktijk wijst de weg
De paneldiscussie voorafgaand aan de rede toont dat de praktijk al volop in beweging is. Mario Abela van Global Reporting Initiative pleit voor strenge regelgeving, ‘anders komt er nooit een transitie’. Monique Mols, hoofd mediarelaties bij ASML, benadrukt dat duurzame verandering alle stakeholders moet helpen, niet alleen de aandeelhouders. Onno Nillesen van Green by Blue stipt het belang van transparantie aan en Rick Thijs van de Gemeente Eindhoven wijst op de noodzaak van samenwerking tussen bedrijven en overheid.
Hergebruik als sleutel
Opvallend is de consensus over hergebruik als concrete oplossing. Van ASML-machines tot de verbouwing van het Eindhovense stadhuis: hergebruiken blijkt niet alleen duurzamer, maar vaak ook goedkoper. “We moeten dingen minder snel weggooien en een nieuwe mindset ontwikkelen,” klinkt het. Het concept ‘brede welvaart’, waarin welzijn breder wordt gedefinieerd dan alleen economische groei, vormt een rode draad door de discussies. Tijdens de pauze kunnen bezoekers verkoelende drankjes halen aan de bar die is gemaakt van oude Philips-radio’s. Een mooi voorbeeld van hergebruik in de praktijk.
Werk en privé komen vandaag samen 
Na de rede van Pešalj volgt het officiële moment: temidden van haar collega-lectoren ontvangt ze de erepenning en wordt zij officieel geïnstalleerd. In haar dankwoord, met haar man en kinderen trots in de zaal, benadrukt zij hoe bijzonder het is dat haar familie aanwezig kan zijn: “Hoe mooi dat mijn werk- en privéleven op deze bijzondere dag samenkomen?” Ralph Disseldorp, directeur van Fontys Economie en Communicatie, roemt haar prestaties van het afgelopen jaar. Nieuw aangekomen in Eindhoven en de Brainportregio, wegwijs worden in een nieuwe organisatie en cultuur, én tegelijkertijd een lectorale rede schrijven ‘waar je u tegen zegt’: het getuigt van uitzonderlijke kracht.
Ecologisch cadeau
Het cadeau dat Pešalj van haar collega’s krijgt, sluit perfect aan bij het thema: geen fysiek presentje, maar een verblijf met haar gezin in een duurzame ecolodge naar keuze. Dat heeft ze na een jaar hard werken zeker verdiend!
We wensen Biljana Pešalj veel succes bij het overbruggen van de kloof tussen duurzaamheidstheorie en bedrijfspraktijk. Want zoals zij zelf benadrukt: de tijd voor halfslachtige maatregelen is voorbij.
