Dat er eigenlijk best veel overeenkomsten zijn tussen een docent en een goochelaar, daar had Ralf Ghijsen ook niet bij stil gestaan tot hij het onderwijs in ging na een loopbaan in de entertainmentindustrie. Tijdens zijn opleiding tot docent techniek miste hij in het lesprogramma het stuk hoe je voor de klas moet staan, hoe je met groepen om moet gaan. ‘Het zenden van de lesstof leerde ik, maar niet hoe ik het over moest brengen op een groep leerlingen. En ik merkte dat ik dat wel echt heel spannend vond om voor de klas te staan. Maar onbewust haalde ik veel uit mijn ervaring uit de entertainmentwereld. Ik wist hoe ik leerlingen moest motiveren, hoe ik saaie stof toch leuk kon maken. Ik was me er niet meteen van bewust, maar ik besefte wel dat ik zonder het vak al goed te hoeven beheersen ik al wel ver kon komen met de doelgroep, puur vanwege mijn aanpak. Toen ik dat ontdekte, ben ik meteen gaan schrijven aan ‘Hocus Focus in de klas’.
Ralf Ghijsen werkte voor hij het onderwijs in ging overal: van escaperoom tot improvisatietheater, maar ook twee jaar als goochelaar op feesten en partijen. ‘Tot het moment dat het docentschap me trok. Het leek me mooi en waardevol. Tijdens mijn opleiding tot docent techniek bij Fontys Pedagogisch Technische Hogeschool (PTH), kwam ik erachter dat ik steeds terug kon vallen op mijn ervaring in de entertainment. ‘
‘Ik ben pas een klein jaar bezig maar heb Hocus Focus al aan verschillende docententeams in scholen gegeven. Als ik dan tegen docenten vertel dat er eigenlijk veel overeenkomsten zijn tussen een goochelaar en een docent kunnen ze zich daar niks bij voorstellen. Vervolgens geef ik het voorbeeld van een leerling die je aanspreekt op zijn gedrag waarbij het antwoord is: ‘Maar meneer, kijk daar aan de andere kant van de klas zitten ze ook te kletsen!’ Die leerling is op dat moment de perfecte goochelaar omdat hij je af weet te leiden naar een andere plek. Je wordt misleid waardoor je de controle niet meer houdt. Ik ga mijn trucs niet uitleggen. Als docenten leggen we veel te veel uit. Als ik alles meteen uitleg, ben je de volgende keer niet meer nieuwsgierig. Ik wil mijn studenten prikkelen om er zelf over na te denken, nieuwsgierig maken. Dat ze denken: ik ga eens uitzoeken hoe het zit.’
Vinden docenten het soms lastig om die creativiteit aan te spreken?
‘Sommige docenten beginnen gewoon te zenden zodra ze de klas binnenkomen. Dat zijn ze nu eenmaal gewend en ze denken dat de klas dat ook van hen verwacht. Maar echt contact is juist zo belangrijk. Soms moet je even uit je rol stappen en benoemen wat je ziet. Is iemand aan het lachen, of kijkt hij verbaasd? Benoem het, vraag ernaar en sta open voor verbinding. Als je zo omgaat met je klas kom je er ook niet ineens na maanden achter dat iemand stil achterin de klas zit. Je ziet iedereen en je maakt verbinding met iedereen. De slechtste tip die je kunt krijgen als je een presentatie moet houden of voor een klas moet staan is over de hoofden heen kijken naar en bepaald punt. Je maakt dan met niemand contact. Ik spreek docenten altijd aan op hun intuïtie. Als je alleen maar bezig bent met het verhaal dat je moet zenden wordt het heel moeilijk om in het hier en nu te zijn.’
Maar het inspelen op het moment is ook eng
‘Dat klopt. Ik zet bijvoorbeeld een theateroefening in waarbij je elkaar een minuut lang aan moet kijken. En bij die oefening komen veel docenten erachter dat echt contact maken heel eng is. Ze voelen zich ongemakkelijk, gaan lachen naar mij of om zich heen kijken. We zijn heel bang om stil te vallen. Maar dat is helemaal niet erg, als je vertrouwt op je intuïtie komt er wel weer iets. Als je even na wilt denken is dat ook prima. Het is niet erg als het even anders loopt. Door deze oefeningen word je flexibel en kwetsbaar. Je moet het ook kunnen laten gebeuren als het een keer misgaat.
Ghijsen is ervan overtuigd dat je in het onderwijs geen tunnelvisie moet hebben, maar een juist een perifere blik waarbij je alles kunt zien. Heel veel docenten kunnen en/of willen alleen maar zenden, maar het kan dus anders. ‘Zo doe ik ook een truc met docenten met een kaartspel waarbij zij veel handelingen mogen verrichten waardoor ze het gevoel krijgen dat ze controle hebben over het spel. Maar als goochelaar ligt de uiteindelijke controle natuurlijk bij mij, want ik weet hoe de truc in elkaar zit. Op die manier kun je ook met een klas omgaan. Als goochelaar, maar ook als docent, heb je altijd de laatste verantwoordelijkheid. Ik weet al waar de studenten naar toegaan maar zij hebben het gevoel dat ze zelf veel eigen verantwoordelijkheid hebben.’
Hoe zie je de docent in de klas staan?
‘Ik zie de rol van de docent als die van een performer die zijn publiek, oftewel de klas, steeds wil verrassen. ‘Sommige docenten denken: ‘Bij mij weten ze al wat gaat komen dus ik kan ze niet meer nieuwsgierig maken. Dat is eigenlijk jammer want zij zouden juist een klas kunnen verrassen. Je moet telkens na blijven denken over je verhaal, hoe ga ik die personen die ik voor me heb raken. Dat is niet voor iedereen weggelegd, maar ik hoop dat mensen altijd wel iets van bewustwording en inspiratie meenemen uit mijn workshop om te gebruiken in de lessen. Niemand doet iets fout, maar je kijkt op een andere manier naar het vak van leraar.’
Hocus Focus gaat over hoe je voor een groep staat, hoe je contact maakt en hoe je in het hier en nu blijft. Je past goocheltrucs en theateroefeningen toe bij het lesgeven en het omgaan met een klas. Na negen jaar in het onderwijs, werk ik nu weer bij Fontys, bij het Fontys Educatief Centrum, waarbij we verschillende materialen ontwikkelen, ook voor de PTH waar ik studeerde. Ik zit in het scrumteam blended learning en doe veel presentatieklussen, bijvoorbeeld bij open dagen. En we zijn nu bezig met het ontwikkelen van drama en non-verbale communicatielessen. Daar zou Hocus Focus ook in kunnen passen. En het programma zou ook ontzettend goed inzetbaar kunnen zijn voor studenten van educatieve opleidingen. Zij staan in het begin van hun carrière en kunnen dan al op een andere manier naar het vak kijken. Ik heb echt zin om aankomende leraren te trainen hoe ze voor een groep moeten staan. Maar ik ben pas net bezig met Hocus Focus en er is al heel veel belangstelling dus wie weet waar ik nog terecht kom!’
Interesse in Hocus Focus? Dat kan via LinkedIn of Instagram
