Het Fontysprogramma hybride leeromgevingen (HLO) ondersteunt en adviseert collega’s en werkveldpartners bij het opstarten en doorontwikkelen van een HLO. Dat doen ze onder andere door tools te ontwikkelen die collega’s kunnen raadplegen bij verschillende hulpvragen. In 2021 werd de eerste versie van de complextool gelanceerd. Een tool die helpt bij het in kaart brengen van de complexiteit van een authentiek vraagstuk. De tool werd gebruikt en getest en er kwam feedback vanuit het mbo.
Die feedback kwam terecht bij de bruggenbouwers: Anje Ros (lector goed leraarschap, goed leiderschap), Henderijn Helden (lector bij de nieuwste Pabo , een samenwerking tussen Zuyd Hogescholen en Fontys), Petra Poelmans (practor hybride leren bij Scalda en lector motiverende leeromgevingen bij hogeschool Rotterdam), Elke Prumpeler (practor bij Gilde Opleidingen) en Suzanne Raaijmakers (onderwijskundige binnen het centrum innovatief vakmanschap Maak Smart Industrie, een samenwerking tussen Gilde Opleidingen, bedrijven en Fontys Venlo). Zij hielden zich het afgelopen jaar bezig met de doorontwikkeling van de complextool en maakten hem ook toepasbaar voor mbo niveau 3 en 4
Wat is de meerwaarde van de complextool?
Anje: ‘Docenten en werkveldpartners gaven aan dat de kwaliteit van authentieke vraagstukken en de informatie daarover wisselend is. Het werkveld dient vaak vraagstukken in, maar waar moeten die vraagstukken aan voldoen en welk vraagstuk past bij welk studieniveau? In praktijk blijkt dat veel vraagstukken te complex zijn voor studenten, daardoor verschilt de kwaliteit van de opbrengsten ook heel erg.’
Suzanne: ‘Studenten voelen zich soms overvraagd door de complexiteit van een vraagstuk. Dat is niet bevorderlijk voor hun studiesucces. De tool draagt bij aan het kwaliteitsbesef van docenten en werkveldpartners.’
Wat is verschil tussen de oude en de nieuwe versie van de complextool?
Henderijn: ‘We wilden de complextool toegankelijker maken, in woorden en qua uitstraling. We hebben verbeterslagen gemaakt op drie fronten; de nieuwe complextool is gebruiksvriendelijker, is toepasbaar op verschillende niveaus in het mbo en in het hbo en de tool biedt ook oplossingen.’
Petra: ‘Met name de oplossingen zijn voor mijn mbo-collega’s heel fijn. Wat kunnen we doen als een vraagstuk te complex, of niet complex genoeg is? Anders blijft het te abstract. De nieuwe tool gaat verder dan alleen een constatering, maar biedt handvatten voor oplossingen. Daarom wordt de tool zo enthousiast ontvangen.’
Suzanne: ‘Nieuw zijn ook de invulversies die we hebben gemaakt. Die zijn heel praktisch te gebruiken door docenten en studenten. Studenten kunnen de regie nemen over hun eigen leerproces door de complexiteit van vraagstukken te toetsen met de tool.’
Hoe hebben jullie de doorontwikkeling van de complextool aangepakt?
Anje: ‘De eerste versie van de complextool werd ontwikkeld in opdracht van programma HLO. Deze werd in de praktijk goed ontvangen en ingezet bij de begeleiding van HLO’s, maar we er waren ook wat feedbackpuntjes. Suzanne en Petra signaleerden daarna kansen binnen het mbo. We hebben die twee ontwikkelmogelijkheden als aanleiding aangegrepen om er samen verder aan te werken.’
Henderijn: ‘Zo’n proces bestaat uit verschillende stapjes, dat vraagt om goed testen en klankborden. Daarvoor hebben we met verschillende docenten gesproken. Tijdens gesprekken met collega’s kwamen we erachter dat de tool niet alleen voor en tijdens, maar ook ná een opdracht gebruikt kan worden. Als je met de tool terugkijkt zie je waar de moeilijkheid zit. Zo kan je de opdracht voor de volgende periode bijstellen.’
Petra: ‘Ook in praktijk is de tool getest. We hebben werkveldpartners om feedback gevraagd. Is de nieuwe tool echt gebruiksvriendelijker en wat heb je nog nodig?’
Wat is er nodig voor de implementatie van de complextool?
Henderijn: ‘Vaak komen problemen aan het licht door te praten over vraagstukken. Dan merk je dat de urgentie er is om een hulpmiddel te hebben. De ontwerpdagen van het programma HLO helpen hier bijvoorbeeld bij. We hebben de tool ook ingebracht in het netwerk bruggenbouwers. Het is voor hen fijn om meer achtergrondinformatie te hebben.’
Suzanne: ‘We gebruiken de tool ook tijdens praktische workshops en zijn bezig met de ontwikkeling van een filmpje dat laat zien hoe je de tool kan gebruiken.’
Helpt de tool met het borgen van kwaliteit richting het werkveld?
Petra: ‘De tool is een hulpmiddel om het gesprek met werkveldpartners aan te gaan. We hebben een gemeenschappelijke verantwoordelijkheid als het om leren in de praktijk gaat. Door in gesprek te gaan met behulp van de tool laten we zien dat we tijd en ruimte hebben om onderwijskundig mee te kijken naar het geschikter maken van vraagstukken in het werkveld. Zo komen er betere resultaten.’
Henderijn: ‘De tool helpt de praktijk om in te schatten wat een goed vraagstuk is. Het is voor werkveldpartners vooraf niet altijd duidelijk wat er van hen gevraagd wordt aan ondersteuning en begeleiding.’
Wat zijn de voordelen van het gebruik van de tool voor studenten?
Henderijn: ‘Studenten krijgen meer grip op een vraagstuk. Ze denken na over wat de opdracht van hen vraagt, voor wie ze de opdracht doen en met wie ze rekening moeten houden. Zo kunnen ze hun eigen leerdoelen bepalen.’
Elke: ‘Studenten krijgen soms als feedback dat wat ze opleveren niet goed is. Met behulp van de tool kunnen ze zien wat ze nodig hebben om tot betere output te komen. Zo kunnen ze ook tijdens hun opdracht nog bijsturen met behulp van hun begeleidende docent of werkveldpartner.’
En wat levert de tool docenten op?
Henderijn: ‘De tool geeft docenten houvast om te praten over opdrachten. Hoe komt het dat studenten niet tot goede opbrengsten komen? Er wordt veel multidisciplinair gewerkt, dat doet iets met de complexiteit van een opdracht. Ook in een complexe setting moet je elkaar nog wel weten te vinden. Docenten kunnen de tool gebruiken om te kijken waar ze een stapje terug kunnen doen in de complexiteit van het vraagstuk, zodat het blijft passen bij het niveau van studenten.’
Anje: ‘Met de tool kunnen docenten aan de voorkant meer structuur en helderheid geven. Studenten krijgen dan het gevoel “we kunnen het zelf”.’
Wat zijn jullie ontwikkelplannen richting de toekomst?
Petra: ‘Ook vanuit het voortgezet onderwijs wordt er enthousiast gereageerd op de tool. Zij werken ook steeds meer van buiten naar binnen aan vraagstukken. De complextool kan hen daarbij helpen.’
Anje: ‘We zijn aan het kijken hoe we de tool ook toepasbaar kunnen maken voor professional doctorate trajecten.’
Suzanne: ‘We kunnen de doorontwikkeling concretiseren door de praktijkervaringen van gebruikers te horen. Daarom zijn we op zoek naar docenten in het mbo en hbo die mee willen doen aan een praktisch vervolgonderzoek.’
Nieuwsgierig naar de complextool? Je vindt hem hier. Heb je een vraag over de toepassing van de complextool? Stel je vraag via: hybrideleeromgevingen@fontys.nl
