Kiezen voor de pabo, dat is helemaal van nu. Leerkracht op een basisschool worden is terug van weggeweest en staat volop in de belangstelling van studiekiezers en carrièreswitchers. Zo blijkt uit de cijfers over alle inschrijvingen op hogescholen en universiteiten, welke dinsdag 11 februari bekend werden gemaakt.
Maurice Limmen, voorzitter van de Vereniging Hogescholen, spreekt van heel goed nieuws met het oog op het lerarentekort. “We zijn allemaal bezorgd over basisvaardigheden, het niveau van rekenen en taal. In het basisonderwijs kun je daar wat aan doen, en dat trekt mensen aan”, zo liet hij weten aan NOS Nieuws. Daarbij hebben hogescholen de afgelopen jaren geprobeerd om de pabo-opleiding aantrekkelijker te maken. Limmen denkt dat het zijn vruchten afwerpt. Bijvoorbeeld voor zij-instromers, die niet meer over hoeven te doen wat ze al kunnen. “Als je wiskunde hebt gestudeerd, hoef je bij ons niet nog eens te leren rekenen.” Daarnaast is het toekomstperspectief voor onderwijzers veel interessanter geworden, denkt Limmen. Als je hogerop wilde in het onderwijs, kon je in het verleden vrijwel alleen directeur worden. “Maar nu kunnen docenten zich bijvoorbeeld ontwikkelen tot taal- of rekenspecialist.”
Fontys legt focus op Techniek en Educatie
De instroomcijfers zijn gebaseerd op instroom en uitstroom. Want naast instroom van nieuwe studenten, vertrekken natuurlijk ook studenten, al dan niet met een diploma. Het afgelopen jaar vertrokken 7.795 studenten met een Fontysdiploma, meer dan in alle jaren ervoor. Dat heeft te maken met een grotere toestroom van studenten in de jaren 2019-2021. Een kleinere instroom en een grotere uitstroom maakt dat het totale aantal studenten bij Fontys met 4,4 procent is afgenomen. De krimp is niet groter geworden de afgelopen twee jaar. Bestuursvoorzitter Joep Houterman reageert bij BRON, het onafhankelijk nieuwsplatform van Fontys op de cijfers: “Het is goed te zien dat de instroom van nieuwe studenten slechts beperkt afneemt, ondanks de demografische krimp waar we ons in bevinden. Het is nu zaak dat we blijven focussen op plekken waar we kansen zien, zoals bijvoorbeeld bij Fontys Educatie of in de technieksector. En verder kan ik niet genoeg benadrukken hoe belangrijk het is te zorgen dat we de nieuwe studenten ook binnenboord houden, zodat ze hun opleiding bij Fontys succesvol afmaken. Dat is in de eerste plaats goed voor henzelf, voor hun toekomstige werkgevers, en ook voor Fontys.”
Binnenboord houden met nieuw curriculum
Dat binnenboord houden van studenten is een speerpunt bij Fontys Educatie. In januari 2025 zijn de educatieve opleidingen van Fontys samen verder gegaan als één instituut met een nieuw curriculum, juist om ervoor te zorgen dat meer studenten gaan kiezen voor een lerarenopleiding en er minder uitval ontstaat tijdens de studie. Het nieuwe curriculum biedt studenten de mogelijkheid om naast een standaardroute hun eigen leertraject samen te stellen. Zo kunnen ze zelf kiezen uit verschillende vakken en specialisaties, zodat hun opleiding beter aansluit bij hun talenten en ambities. Hierdoor worden studenten breder inzetbaar en hebben ze meer loopbaankansen. Een student kan een tweede bevoegdheid halen of zich specialiseren, bijvoorbeeld in leerproblematiek of het jonge kind. Niet alleen de student maar ook het werkveld is hiermee gebaat, want de vraag naar specialisten is groot. Luca Geelen (op de foto in de gymzaal) was de eerste student die afstudeerde op de bi-certificering Pabo-ALO en haalde dus zijn bevoegdheid als leraar basisonderwijs èn gymleraar. Hij ziet de voordelen van het nieuwe onderwijs. “Je leert op de Pabo én de ALO pedagogisch en didactisch dingen die stiekem zóveel met elkaar te maken hebben! De balans tussen Pabo en ALO is echt ‘fiftyfifty’. Dingen die je in de gymzaal integreert, die je óók in de klas kunt toepassen, en vice versa natuurlijk. Door die aanpak sta je veel sterker in je schoenen.”
Belangstelling bij carrièreswitchers stijgt
Bij Fontys Educatie is de demografische krimp die ondermeer in het zuiden van het land een rol speelt, goed te merken als het om voltijd gaat. Maar de belangstelling trekt weer aan, dat is te zien in de laatste cijfers van de open dagen, waar de voorlichtingen over lerarenopleidingen volle zalen trokken. Er is wel een duidelijke trend te zien als het gaat om belangstelling bij de ‘oudere student’: de carrièreswitchers. De mensen die al jaren aan het werk zijn binnen een bepaald vakgebied en meer zingeving willen. Of mensen die vastgelopen zijn in hun werk, bijvoorbeeld door een reorganisatie en zich gaan heroriënteren op hun loopbaan. Of mensen bij wie het vlammetje altijd al wel gebrand heeft maar pas later deze, vaak heel bewuste, keuze voor het onderwijs maken. Veel carrièreswitchers kiezen voor de zij-instroom-route. Bij de Pabo van Fontys Educatie is het aantal zij-instromers het afgelopen jaar dan ook flink gestegen: van 174 in 2023 naar 205 in 2024. En in februari is nog een groep van 30 studenten gestart.
Judith Boetzkes-Bergmans is studieadviseur bij Fontys Educatie en ziet de belangstelling inderdaad stijgen. “Zingeving hoor ik inderdaad vaak terug, evenals de wil om kennis over te dragen. Als je wat ouder bent komt je eigen ontwikkeling vaak pas goed op gang en heb je al opleidingen en misschien wel verschillende soorten werk gedaan. Leven lang ontwikkelen is ook echt een verschijnsel van deze tijd. Je leven is nog niet uitgetekend als je 30, 40 of 50 bent. Vaak komt het besef pas als mensen zelf kinderen krijgen, of als er in een bepaalde tak minder werk is te vinden is. Het is wel belangrijk om goed te oriënteren of het onderwijs bij je past, soms klopt de werkelijkheid niet met het beeld wat mensen denken te gaan ervaren. Maar er zijn mogelijkheden genoeg om daarachter te komen, bijvoorbeeld door een dagje mee te lopen met een leraar.”
Betekenis in het leven van jongeren
Yolanda Smith (op de foto in haar klas) is een van die zij-instromers en zij heeft nog geen seconde spijt gehad van haar beslissing. Na een carrière van zo’n 30 jaar bij een bank ging ze alsnog haar passie achterna en switchte ‘van Rabo naar Pabo’. De voormalige procescontroller en kredietbeheerder is nu dolgelukkig tussen de kinderen op een basisschool in Venlo. Aan BRON vertelde ze: “Ik heb het altijd leuk gevonden om mensen te inspireren, dat deed ik bij de Rabobank al en doe ik nu weer met de kinderen. Uiteindelijk hoop ik dat de kinderen terugkijken op hun schooltijd en vinden dat ik iets voor ze heb kunnen betekenen.” Ook Ingrid School-de Ruiter is een carrièreswitcher, zij is een meubelmaker die nu voor de klas staat. Zij vond haar plek in het onderwijs, waar haar werk betekenis heeft in het leven van jongeren. “Ik geef de leerlingen mee dat ze fouten mogen maken, daar leer je immers van. Ik wil vooral de leerlingen kunnen helpen in datgene wat ze nodig hebben, maar vooral dat ze met plezier naar mijn lessen, mijn school komen, en zich daar prettig voelen.’
Overheidscampagne schept positief èn realistisch beeld
Ook vanuit de overheid is er aandacht voor het lerarentekort en een positieve focus op een baan in het onderwijs. Zo werd vorige maand de campagne ‘Werken met de toekomst’ gelanceerd door staatssecretaris Mariëlle Paul (Funderend Onderwijs en Emancipatie). De campagne wil een positief en realistisch beeld schetsen over werken in het onderwijs. Het benadrukt dat het soms hard werken is, maar dat je wel dagelijks het verschil kunt maken voor leerlingen en studenten. En dat het werk betekenisvol is, je veel ontwikkelmogelijkheden hebt en een mooi salaris kan verdienen. Paul: “Ik hoop dat meer mensen gaan kiezen voor dit prachtige vak. Goed onderwijs valt of staat met goed opgeleide mensen voor de klas en in de school. Elke leerling en elke student verdient een goede leraar.”
