Mensen met beginnende dementie kunnen vaak meer dan hun zorgverleners van ze verwachten. Als je hun welzijn op de eerste plaats zet, gaan ze minder snel achteruit, worden ze minder neerslachtig en blijven ze zichzelf nuttig voelen. Met een professional doctorate-beurs doet Frank Antonissen een zesjarig hbo-promotieonderzoek naar manieren om de kwaliteit van leven van deze groep te verbeteren.
Het RIVM voorspelt voor de nabije toekomst een gemiddelde leeftijd van 90 jaar en een verdrievoudiging van het aantal mensen met dementie. Frank Antonissen: ‘We kunnen dit probleem niet oplossen met enkel verpleeghuizen en daarom moeten we zoeken naar alternatieven. Een van de opties is dat dementerenden langer thuis blijven wonen. Zeker bij beginnende vormen van dementie kunnen mensen nog redelijk zelfredzaam zijn en kwaliteit van leven ervaren, mits ze daarbij de juiste ondersteuning en informatie krijgen.’
Welzijn
Antonissen begon zijn onderzoek in 2023 met het in kaart brengen van wat er goed gaat en wat er minder goed gaat op het gebied van dementiezorg. Zo komen mensen met deze diagnose vaak in een versnipperd traject terecht waarbij de zorgmaatregelen (zoals medicatie, activiteiten, woonomgeving) elkaar niet vanzelfsprekend versterken en niet altijd matchen met de behoeftes. Antonissen: ‘Dementie wordt nog niet zo goed begrepen. Er is vanuit de zorg veel betutteling voor dementeerden en de bejegening kan ook beter. Daar hebben mensen last van. Ze willen zich fijn en gewaardeerd voelen. Het is belangrijk om naast het zorgtraject ook naar het welzijn van mensen te kijken. Zo wordt dagbesteding vaak gezien als een voor de hand liggende oplossing voor deze groep, maar toch heeft dat niet altijd een stimulerend effect. Vaak worden ze er onvoldoende door uitgedaagd.’
Zinvolle activiteiten
Uit eerder onderzoek weet Antonissen namelijk al dat activiteiten die een bepaalde mate van onvoorspelbaarheid hebben de cognitieve reserves van mensen met dementie actiever stimuleren dan repeterende bezigheden. ‘Daarnaast is het belangrijk dat de activiteiten aansluiten bij de interesses. Denk aan dansen op afwisselende muziek of het met een groep onderhouden van de tuin van een landgoed. Autoliefhebbers kunnen bijvoorbeeld auto’s gaan poetsen bij een autodealer. Door deelname aan deze zinvolle activiteiten gaan deze mensen minder snel achteruit, worden ze minder neerslachtig en blijven ze zich nuttig voelen.’
Spin in het web
Antonissen interviewde tal van zorgprofessionals en ontdekte dat met name de praktijkondersteuner bij de huisarts en de casemanager een belangrijke rol spelen in het traject waarin mensen met dementie na hun diagnose terechtkomen. ‘Zij zijn de spin in het web. Het is belangrijk dat zij op de hoogte zijn van de nieuwste inzichten over hun doelgroep.’ De vervolgstap van de onderzoeker is daarom het publiceren van artikelen over zijn inzichten om dit onderwerp bespreekbaar te maken. En vervolgens op basis van co-creatie met deze professionals aan de slag te gaan, zodat deze mensen in de toekomst niet meer weggestopt worden in de dagbesteding. Ook zij willen namelijk het liefst gewoon thuis blijven wonen en blijven doen wat ze altijd deden.’
Antonissen gaat ervoor dat de resultaten van dit evidence-based-onderzoek straks ook in het onderwijs voor de zorgprofessionals van de toekomst worden geïmplementeerd. ‘We gaan met ons eigen onderzoek en onderwijs de maatschappij proberen te verbeteren.’
Onderzoeksgroep
Antonissen doet dit onderzoek niet alleen. Hij wordt begeleid door de lectoren/bijzonder hoogleraren Rens Brankaert en Eveline Wouters. Ook is er een geriatrisch arts aangesloten en een bewegingsexpert van Switch2Move. ‘Met de onderzoeksgroep overleg ik wat ik gedaan heb, wat eruit is gekomen, hoe ik daar betekenis aan kan geven en hoe ik vervolgstappen kan formuleren.’
Wat is een professional doctorate?
De professional doctorate (PD) maakt een doorlopende leerlijn van associate degree via bachelor en master tot doctorate in de beroepskolom mogelijk en helpt te voorzien in de toenemende behoefte aan hoogopgeleide professionals die in staat zijn complexe beroepsgerichte kennis- en ontwerpvragen op te pakken. Doel is dat hbo bachelor- en masterstudenten in hun onderwijs de vruchten plukken van het onderzoek van PD-kandidaten naar de laatste ontwikkelingen in de beroepspraktijk. Daarmee is de introductie van de professional doctorate ook een investering in de bredere aansluiting van het hbo op de arbeidsmarkt. Bovendien draagt het PD-programma bij aan de verbreding en verdieping van het onderzoek in het hbo.
Auteur: Ingrid Oonincx
