In ‘De Circulaire SPRONG’ werkt Fontys samen met Avans Hogeschool, bedrijven uit de regio, gemeenten en multi-helixorganisaties aan onderzoek rond de transitie naar een circulaire economie. Want veel bedrijven willen wel duurzamere materialen gebruiken of circulair ondernemen, maar hebben daarbij nog veel vragen en uitdagingen. Dit onderzoek en de samenwerking tussen de verschillende partijen kon worden opgezet dankzij een SPRONG-subsidie. Biljana Pešalj, lector Circular Transitions bij Fontys, vertelt over de bijzondere samenwerking.
SPRONG stimuleert de samenwerking tussen onderzoeksgroepen van verschillende hogescholen en praktijkpartners, zoals bedrijven uit de beroepspraktijk, publieke instellingen en overheden. ‘De Circulaire SPRONG’ is zo’n onderzoeksprogramma, dat van start ging in 2021. De eerste vier jaren van de subsidie zitten er bijna op, de aanvraag voor nog eens vier jaar is inmiddels ingediend. Wordt die aanvraag toegekend, dan kan de samenwerking doorgaan. Want écht een circulaire sprong maken, vraagt om een lange adem, weet Biljana Pešalj.
‘Overstappen op ledverlichting of groene energie zijn quick wins voor bedrijven. Wil je echt circulair produceren en ondernemen in de hele keten, dan is er flink wat werk te verzetten. Overstappen op het gebruik van duurzame materialen bijvoorbeeld, of als bedrijf je klanten stimuleren om te gaan voor duurzamere opties als refurbished of tweedehands producten. Bedrijven lopen in die transitie tegen uitdagingen en obstakels aan. Binnen dit SPRONG-programma doen wij ons best hen daarbij te helpen.’
Fontys & Avans
Fontys werkt in ‘De Circulaire SPRONG’ samen met Avans Hogeschool. Samen doen zij in living labs onderzoek voor bedrijven uit de regio’s Eindhoven en Breda, in de sectoren textiel, agrifood, bouw en de maakindustrie. Andere samenwerkingspartners in het programma zijn de gemeente Eindhoven, provincie Noord-Brabant, bedrijven, universiteiten en ‘multi-helix-organisaties’ als Midpoint Brabant. Die laatste is het economisch samenwerkingsprogramma van Hart van Brabant dat fungeert als schakel tussen bedrijven, onderwijsinstellingen, overheden en maatschappelijke organisaties.
Living labs
De afgelopen jaren zijn er veel stappen gezet binnen ‘De Circulaire SPRONG’. Pešalj: ‘In verschillende living labs werken studenten uit allerlei (economische) opleidingen en de minor circulaire economie, samen met onze onderzoekers, multidisciplinair aan onderzoeksvragen van bedrijven. Zo doen we bijvoorbeeld onderzoek voor textielbedrijven in Noord-Brabant. Rond de vraag ‘hoe kunnen zij duurzamer werken in de hele keten’ kijken we ook naar de productie van katoen in Bangladesh en India. De studenten ontwikkelen zo skills die ze nodig hebben als ze straks als professional aan de werk gaan én ze bieden oplossingen voor bedrijven die tegen vraagstukken aanlopen op hun pad naar meer circulair ondernemen.’
Vele voordelen
Het mes snijdt aan vele kanten binnen het SPRONG-programma. ‘Met ons onderzoek kunnen we de transitie naar een circulaire economie versnellen. We versterken de banden en de samenwerking met bedrijven en overheidsinstellingen. Door de samenwerking met Midpoint Brabant maken we de resultaten van ons onderzoek beschikbaar voor een brede groep bedrijven en organisaties. Ook brengen we de onderzoeksprogramma’s van de twee hogescholen samen en versterken we de onderzoeksinfrastructuur tussen de twee. Zo staan we samen nog sterker in het ondersteunen van de regio als het gaat om vraagstukken rond circulariteit. We dragen ook bij aan het onderwijs: we integreren de onderzoeksresultaten en wat wij leren van de bedrijven in bachelor- én (nieuwe) masteropleidingen. Zo start er in september 2026 een nieuwe master in sustainability transitions.
Samen sterker
Het was in het begin best een uitdaging om alles rond dit SPRONG-programma goed samen te brengen tussen de twee hogescholen, vertelt Pešalj. ‘Maar hoe meer we samen werkten, hoe meer we elkaars lectoraten en onderwijs leren kennen. Dat geldt ook voor onze eigen lectoraten en onderzoeksprogramma’s binnen Fontys. Het wordt steeds duidelijker dat we op veel vlakken heel goed kunnen samenwerken in plaats van dat we allemaal hetzelfde wiel uitvinden. We ontwikkelen nu bijvoorbeeld ook onderzoeksprogramma’s en -voorstellen voor anderen, zoals voor Raak MKB. Ons SPRONG-programma is een paraplu die ons helpt elkaar beter te begrijpen en samen dingen op te pakken, in plaats van met elkaar te concurreren.’
Een blijvende basis
Pešalj is enthousiast, trots en nog lang niet klaar op dit vlak. ‘Door deze subsidie, die hopelijk met nog vier jaar wordt verlengd, kunnen we een blijvende basis neerzetten die ook nadat de subsidie stopt zal doorgaan. We blijven werken aan de samenwerking met alle partijen, het inzetten van multidisciplinaire groepen studenten op dit onderzoek, en het integreren van wat we leren in het bachelor- en masteronderwijs. Als we toe willen naar een meer circulaire economie, dan is samenwerking onmisbaar. Niet alleen als onderwijsorganisatie, maar ook met overheid en bedrijfsleven.’
Wat is SPRONG?
SPRONG is een subsidieprogramma van Regieorgaan SIA. Het programma stimuleert de samenwerking tussen onderzoeksgroepen van verschillende hogescholen die de potentie hebben om binnen 8 jaar uit te groeien tot krachtige SPRONG-groep. Zo’n SPRONG-groep bestaat uit een samenwerking tussen (minimaal) 2 hogescholen en praktijkpartners, zoals bedrijven uit de beroepspraktijk (bijvoorbeeld mkb), publieke instellingen en overheden.
Door de samenwerking kunnen hogescholen met hun praktijkgerichte onderzoek een waardevolle bijdrage leveren aan het oplossen van maatschappelijke vraagstukken en de onderzoekinfrastructuur tussen hogescholen versterken.
Tekst: Antoinette van der Vorst iom Ingrid Oonincx
