Eenmaal met een diploma op zak, stopt iemands professionele en persoonlijke ontwikkeling niet. Gedurende je hele leven blijf je leren, op allerlei manieren. Welke rol speelt hoger onderwijs precies in een leven lang ontwikkelen? Over die vraag buigt Marian Thunnissen zich. Vanaf 1 januari 2024 bekleedt ze de rol van bijzonder hoogleraar op de ‘Fontys Leerstoel Leven Lang Ontwikkelen met en in het hoger onderwijs’.
Wat is het eigenlijk precies, een leven lang ontwikkelen? ‘De term omvat alle activiteiten die je onderneemt om te leren en jezelf te ontwikkelen, zowel op werk- als persoonlijk vlak’, vertelt Thunnissen. ‘Dat gaat over jou als persoon, maar werkgevers, onderwijsinstellingen en de overheid hebben een rol om dat te faciliteren. Denk aan het aanbieden van trainingen en opleidingen, maar ook aan het creëren van een leercultuur, loopbaancoaching of het aanbieden van nieuwe taken en verantwoordelijkheden.’ Een leven lang ontwikkelen heeft een grotere maatschappelijke noodzaak dan ooit, aldus Thunnissen. ‘In veel sectoren is arbeidsschaarste. Denk aan de zorg en het onderwijs, maar ook de techniek en industrie. Daar speelt een leven lang ontwikkelen een rol, bijvoorbeeld in de vorm van zij-instromers. En wat dacht je van grote vraagstukken, zoals de energietransitie? Als we mensen missen met de juiste expertise, wordt het heel moeilijk om zo’n vraagstuk op te lossen. En daarnaast is het natuurlijk belangrijk voor jezelf als mens om je te kunnen ontplooien en ontwikkelen.’
Met en in het hoger onderwijs
De laatste jaren is er al volop aandacht voor het mbo als het gaat om het oplossen van arbeidsschaarste. De aandacht voor de rol van het hoger beroepsonderwijs en het wetenschappelijk onderwijs is volgens Thunnissen wat beperkter. ‘Maar zeker als we grote maatschappelijke vraagstukken willen oplossen, is er hoogwaardige kennis nodig. Precies op dat vlak kan de leerstoel een leven lang ontwikkelen bevorderen.’ Een leerstoel legt de nadruk op expertise en onderzoek binnen een specifiek vakgebied. ‘Ik wil onderzoeken: welke rol heeft het hoger onderwijs binnen het thema? Wat komt er op ons af? En welke rol kunnen we in de toekomst hebben?’ Maar de leerstoel gaat ook over een leven lang ontwikkelen in het hoger onderwijs zélf. ‘Wat doen we als hoger onderwijs, om tot een leercultuur te komen? Om dus onze medewerkers te faciliteren om zichzelf te ontwikkelen?’
Handvatten om het beter te doen
Thunnissen gaat zelf onderzoek doen, maar ook promovendi begeleiden. Arbeidsvraagstukken met een link naar het hoger onderwijs staan in al die onderzoeken centraal. ‘Denk aan een promotietraject over de samenwerking tussen publieke en private organisaties (waaronder ondernemers en het hoger onderwijs), op het vlak van human capital ontwikkeling. Welke motieven hebben werkveldpartners en wij zelf om samen te werken? Lukt het om de doelen te realiseren die op voorhand zijn bedacht? Hoe wordt er eigenlijk leidinggegeven aan de samenwerking?’ Door dit soort onderzoeken haalt de leerstoel kennis op die de rol van hoger onderwijs op het vlak van een leven lang ontwikkelen verduidelijkt. ‘Met als doel om handvatten te bieden om het beter te doen. Verbeteren kan alleen als je ook weet waar je mee bezig bent. Er is grote behoefte aan deze kennis.’
Samenwerking universiteit
De leerstoel is een bijzondere samenwerking tussen Universiteit Utrecht en Fontys, waarbij zowel de krachten van het wo als het hbo worden gebundeld. Thunnissen weet zeker dat die twee soorten onderwijs van elkaar kunnen leren. ‘De grote kracht van het hbo is natuurlijk de samenwerking met de praktijk. De kennis die we daarover hebben vertalen we door naar kennisproducten waar professionals echt iets aan hebben.’ En andersom? ‘Universiteit Utrecht is veel bezig met open science: de kennis die je hebt als universiteit, delen met de samenleving. Als hoger onderwijs kunnen we hopelijk de wind van die open science meepakken.’
De boer op
Voor sommigen bestaat nog altijd het beeld dat onderzoekers alleen op hun zolderkamertje werken. Dat past in elk geval niet bij Thunnissen. ‘Ik wil ook écht de boer op om kennis te delen. Anders belanden onderzoeksresultaten alleen in een artikel en heeft de praktijk er niets aan.’ Wanneer Thunnissen tevreden is over de opbrengst van de leerstoel? Enerzijds als ze kan samenwerken met anderen die ook met dit thema bezig zijn. ‘Denk aan ons eigen kenniscentrum Leven Lang Ontwikkelen, maar ook de Future of Work Hub en de groep op Higher Education Research van Universiteit Utrecht. Zo vergroten we de opgedane kennis, als een soort vliegwiel.’ Anderzijds wil ze werken aan mogelijkheden om de kennis uit de leerstoel ook daadwerkelijk toe te passen binnen het eigen HR-beleid van Fontys en de Universiteit Utrecht. ‘Zodat onze onderwijsprofessionals én onze collega’s in de regio in een optimale leercultuur werken. Daar worden we als instelling en als hoger onderwijs in het algemeen sterker van.’
