Onder invloed van COVID-19 hebben digitale toepassingen wereldwijd een enorme vlucht genomen. Dit heeft de vele kansen van digitalisering laten zien, maar ook de risico’s op het gebied van privacy, cyberveiligheid en ongelijkheid door de digitale kloof, zo schrijft minister Kaag in een kamerbrief vorig jaar. Ze roept daarin op tot meer aandacht voor de digitale agenda in de politiek. Desondanks worden juist deze thema’s maar marginaal genoemd in de verkiezingsprogramma’s van de gemeenteraadsverkiezingen, zo blijkt uit onderzoek van de lectoren van Fontys, Avans, Saxion en Cibap i.s.m. Kennisnet en Mediawijsheid.
Afgelopen maand namen de lectoren en hun onderzoeksgroepen de verkiezingsprogramma’s van de 44 gemeenten onder de loep. Alle deelnemende partijen van de vier grote gemeenten Amsterdam, Utrecht, Rotterdam en Den Haag (G4) evenals de veertig grote gemeenten (G40) in Nederland werden geanalyseerd op de digitale agenda. Die agenda blijkt bij het merendeel van de partijen echter grotendeels afwezig. Als het thema digitale ontwikkelingen genoemd wordt, dan is dat vooral in het kader van het vergroten van de digitale geletterdheid. Dat thema wordt door het merendeel van de partijen in de geanalyseerde gemeenten aangestipt.
Weinig aandacht inperken big tech
Waar het echter gaat om het inperken van big tech bedrijven, het stimuleren van een digitale infrastructuur of het bevorderen van cybersecurity zijn de verkiezingsprogramma’s weinig ambitieus. Dit met uitzondering van gemeente Delft en Eindhoven. In Delft geeft Bij1 aan dat het de hoogste tijd is de macht van big tech in te dammen en pleit voor een wethouder digitale zaken. In Eindhoven wijst GroenLinks op de noodzaak algoritmes te toetsen op nadelige effecten als discriminatie.
D66, VOLT meeste aandacht digitale ontwikkelingen
Meer in het algemeen hebben D66 en VOLT en De Piratenpartij de meeste aandacht voor digitale ontwikkeling, gevolgd door de ChristenUnie en de Partij voor de Dieren. Hoewel deze partijen schrijven over de aanpak van cybercriminaliteit, de AVG-wetgeving en de macht van big tech bedrijven, doen ze dat vaak in algemene termen en niet over de gewenste aanpak op gemeentelijk niveau. Opmerkelijk is bijvoorbeeld dat in Gemeente Almere -waar afgelopen jaar de gemoederen flink opliepen rondom de komst van Meta- de partijprogramma’s niet reppen over datacentra. CDA, PvdA, GroenLinks en SGP hebben over het algemeen een summiere agenda waar het gaat over digitale ontwikkeling, al agenderen ze wel het stimuleren van digitale geletterdheid, het aanpakken van de digitale tweedeling of het bestrijden van cyberpesten.
Opvallend is verder dat Forum voor Democratie het thema geen enkele keer aankaart. Dat is ook niet gek, aangezien van die partij in veel gemeenten -ten tijde van het onderzoek- nog geen partijprogramma’s aanwezig waren.
Digitale zaken belangrijk, maar meer kennis nodig
Ondanks de in het algemeen geringe aandacht voor de digitale agenda, geven de vertegenwoordigers van de diverse politieke partijen wel aan het thema belangrijk te vinden en zich middels artikelen, debatten en gesprekken met collega’s in het thema te verdiepen. Al geven enkelen daarin ook aan dat de kennis rondom dit thema mogelijk nog onder de maat is. “De gemeenteraad is een lekenbestuur en kan dus niet overal van op de hoogte zijn”, aldus een van de respondenten. Het onderzoek geeft kortom aan dat er op het gebied van de digitale politieke agenda nog wat stappen te zetten zijn. “Dat begint bij goede kennis en voorlichting over dit thema binnen onderwijsinstellingen”, aldus de bij dit onderzoek betrokken organisaties Kennisnet en Stichting Mediawijsheid.
Om daar zelf een bijdrage aan te leveren, organiseren Fontys, Avans, Saxion en Cibap op 10 maart een online-debat over de digitale agenda waarin de onderzoekers in gesprek gaan met Tweede Kamer- en gemeenteraadsleden.
DONDERDAG 10 MAART
16.00 – 18.00 UUR
TEAMS via https://edu.nl/ww8wq
