Mansplaining, het fenomeen waarbij mannen op een neerbuigende manier iets uitleggen aan vrouwen, is een bekend onderwerp in de populaire cultuur. Toch is er tot nu toe weinig wetenschappelijk onderzoek naar gedaan. Een recente studie van Fontysonderzoeker Astrid Fokkema brengt hier verandering in en werpt nieuw licht op de oorzaken en percepties van dit fenomeen.
Vanaf september 2024 onderzoekt communicatie-wetenschapper Astrid Fokkema het onderwerp mansplaining als onderdeel van haar promotieonderzoek aan Tilburg University. Inmiddels is een eerste artikel met onderzoeksresultaten gepubliceerd in het wetenschappelijke Journal Psychology of Language and Communication. Dit artikel schreef ze samen met onderzoeker Monique Pollman en heeft de titel: ‘Mansplaining explained: the role of the better-than-average effect and the interpretation bias in acts and accusations of mansplaining.’
Mannen vinden zichzelf niet per se deskundiger dan vrouwen
De input voor dit artikel kwam tot stand door het uitvoeren van twee uitgebreide studies om te begrijpen waarom mansplaining voorkomt en hoe het wordt waargenomen. In studie 1 (met 204 deelnemers) bleek dat mannen zichzelf niet per se als deskundiger zien dan vrouwen, en dat mannen niet vaker geneigd zijn om uitleg te geven in gesprekken. Wel waren mensen die hun kennis als beter dan gemiddeld inschatten ook eerder geneigd een ongevraagde uitleg te geven. In studie 2 (met 247 deelnemers) ontdekten de onderzoekers dat vrouwen sneller een uitleg als neerbuigend ervaren dan mannen, ongeacht of de uitleg afkomstig was van een man of een vrouw.
Nieuwe kijk op mansplaining en het belang van verder onderzoek
Deze bevindingen bieden een nieuwe kijk op mansplaining en plaatsen het fenomeen binnen bredere communicatietheorieën. Volgens de onderzoekers kunnen interpretatiebiases en communicatiepatronen helpen verklaren waarom mansplaining wordt opgemerkt en ervaren zoals het wordt. De studie benadrukt het belang van verder onderzoek naar communicatiebiases om beter inzicht te krijgen in dit soort veelbesproken sociale interacties.
Nuance aanbrengen
Los van het theoretisch/wetenschappelijke verhaal is het de insteek van Fokkema om nuance aan te brengen in het ‘Mannen komen van Mars, vrouwen van Venus-verhaal’ en daarmee een publiek debat te stimuleren over vermeende man-vrouw verschillen. Tegelijkertijd raakt het onderwerp veel maatschappelijke discussies. Meer inzicht in dit fenomeen, zowel in de vermeende mansplainers als in de perceptie van mansplainen, helpt ons elkaar beter te begrijpen, aldus Fokkema.
Miscommunicatie en vooroordeel
Promovendus Astrid Fokkema heeft voor dit onderzoek een beurs gekregen van onderzoeksfinancier NWO. Hiermee kan ze vijf jaar lang, twee dagen per week aan haar onderzoek werken. De aanleiding van dit onderzoek komt voort uit de constatering dat het woord mansplaining steeds meer onderdeel is geworden van ons vocabulaire en wordt gebruikt om uitleg door een man te bestempelen als beledigend. Wat zegt het gebruik van dit woord over wat we verwachten in een gesprek? Wanneer wordt uitleggen ‘mansplainen’? En welke factoren bepalen of iemand een uitleg als beledigend ervaart? Dit project onderzoekt mansplainen als een vorm van miscommunicatie en de perceptie van vooroordeel.
Lees de publicatie in Psychology of Language and Communication.
Tekst: Ingrid Oonincx / Bron Fontys
