Wat als we accepteren dat het klimaatprobleem onoplosbaar is? Die vraag legde Arthur Kok neer bij zijn inaugurale rede Schepping en Vernietiging – Ondernemen in tijden van klimaatverandering. Voor een zaal met ruim honderd aanwezigen, studenten, collega’s, ondernemers en pers, hield hij geen geruststellend verhaal. Geen routekaart naar een duurzame toekomst, geen strategieën of modellen. “Klimaatverandering is niet oplosbaar. Oplossen betekent: laten verdwijnen. Dat doet geen recht aan de ecologische bewustwording die echt nodig is.”
Die benadering vormt de rode draad in een rede die geen makkelijke antwoorden geeft, maar uitnodigt tot reflectie. Kok, die economie benadert vanuit de filosofie, liet zien hoe ondernemerschap een andere rol kan spelen in tijden van klimaatverandering. Aan de hand van de mythe van Prometheus beschrijft hij de complexe verhouding tussen technologie, economie en natuur. “Economie is meer dan business en commercie; het is een creatieve kracht die bijdraagt aan burgerschap en bewustwording.”
Een probleem vraag om erkenning
Hij bekritiseert de, zowel in het bedrijfsleven als bij de overheid vaak dominante, neiging tot controle en beheersing en pleit voor ruimte om te vertragen en het onvoorspelbare toe te laten. “Dat iets een probleem is, vraagt in de eerste plaats helemaal niet om een oplossing. Een probleem vraagt om erkenning. Het is een vorm van beschaving om je eigen aannamen en overtuigingen te bevragen in plaats van dat je obsessief probeert om problemen uit de weg te ruimen. Het gaat om rekenschap afleggen.” Dat vraagt om een fundamenteel andere houding ten opzichte van economie dan de huidige, maar zo stelt hij: “Een échte economie houdt van nature rekening met milieu en samenleving.”
Juiste afweging op het juiste moment
Dit leidt tot een andere benadering van praktijkgericht onderzoek. Er is niet zozeer behoefte aan meer kennis, maar vooral aan meer wijsheid. “Wijs handelen gaat niet over oplossingsgericht handelen. Het gaat over de juiste afweging maken en het kiezen van het juiste moment, in het volle bewustzijn van de complexiteit van de situatie en de context.” Vanuit dit perspectief gaat het nieuwe lectoraat van Kok, Transforming the Economy, samen met studenten, onderzoekers en praktijkpartners naar economische vraagstukken kijken. Alleen dan kan de economie bijdragen aan een duurzame bewustwording van wat het betekent om te leven in tijden van klimaatverandering.
Schuren met gangbare ideeën
Zijn officiële installatie als lector vond plaats bij MELT at Avular in Eindhoven, een voormalige fabriekshal op Strijp-T. Een passende plek voor een verhaal dat schuurt met gangbare ideeën over vooruitgang en economische groei. De middag begon met een panelgesprek over de toekomst van het hoger economisch onderwijs. Daarna volgde de inaugurale rede van Kok. De middag eindigde met een borrel, waar de bezoekers zich telkens weer stukbeten op die ene vraag: Wat als we accepteren dat het klimaatprobleem onoplosbaar is?
Bekijk de rede als video
Lees de volledige tekst van de rede
Bekijk de foto’s van de inauguratie
