Even terug naar begin 2023. Naar aanleiding van de (online) discussie over onderwijsvernieuwing die binnen en buiten Fontys plaatsvond, besloot het college van bestuur een intern onderzoek uit te laten voeren. Niet om te bepalen wie dingen goed of fout heeft gedaan. Ook niet om te blijven debatteren over de voors en tegens van onderwijsvernieuwing. Maar wel om met elkaar (en van elkaar) te leren. Zodat we dit cruciale proces – we moeten ons onderwijs nu eenmaal ontwikkelen, de wereld om ons heen verandert ook continu – zo goed mogelijk vormgeven. En goed betekent: gezamenlijk, met zoveel mogelijk oog voor ieders belangen en rol, gebruikmakend van de aanwezige deskundigheid, én met zicht op de kwaliteit van de onderwijsvernieuwingen.
Centrale vraag
De volgende drieledige onderzoeksvraag stond centraal in het onderzoek:
Hoe geven instituten en opleidingen aandacht aan (de organisatie van) betrokkenheid van stakeholders (o.a. werkveld, docenten, studenten, examencommissie), inspraak en medezeggenschap bij het ontwerp, implementatie en uitvoering van onderwijsvernieuwingen?Hoe wordt interne en externe deskundigheid (zowel onderwijskundig als veranderkundig) ingezet bij het ontwerp, de implementatie en uitvoering van onderwijsvernieuwingen, en hoe wordt er aandacht gegeven aan de professionalisering van docenten?Hoe hebben en houden bestuur en management zicht op de kwaliteit van de opleidingen wanneer er sprake is van impactvolle vernieuwingen van het onderwijs?
Aanpak onderzoek
Om een antwoord te geven op de onderzoeksvragen is uitgebreid, en met name kwalitatief, onderzoek uitgevoerd op twee niveaus:
Casestudy’s bij drie instituten waar op verschillende manieren vernieuwd is en die in verschillende fasen van deze vernieuwing zitten. In elk van de casestudy’s zijn alle docenten in de gelegenheid gesteld om input te geven. Daarnaast is gesproken met afgevaardigden van onder meer studenten, docenten, management, curriculum- en toetscommissies, examencommissies, opleidingscommissie(s) en medezeggenschapsraden.Naast de instituten van de casestudy’s is een groot aantal betrokkenen uit andere instituten, diensten en staf gesproken. De opleidingscommissies, medezeggenschapsraden en examencommissies van alle instituten zijn in de gelegenheid gesteld om input te geven. Met een afvaardiging daarvan is gesproken over de resultaten van deze enquête. Gaandeweg het onderzoek bleek dat het waardevol was om de beoogde groep gespreksdeelnemers uit te breiden om daarmee het onderzoek verder te verdiepen en verrijken. Hierbij is ook gebruik gemaakt van suggesties van gespreksdeelnemers.
Naast het kwalitatieve deel van het onderzoek, is documentatie en stuur- en managementinformatie bestudeerd met het oog op de besturing van de onderwijsvernieuwingen binnen de verschillende niveaus in de organisatie. De resultaten uit het onderzoek zijn gevalideerd middels validatiedialogen.
Samenwerken
Rechts bovenaan deze pagina (zie ‘downloads’) vind je het resultaat van dit onderzoek. Het bevat de belangrijkste inzichten die uit de onderzoeksvraag volgen, aangevuld met een aantal tabellen met praktische aanbevelingen. Het college van bestuur noemt het een ‘gedegen rapport, vol met rake observaties, nuttige aanbevelingen en leerzame conclusies’. ‘Hier kunnen we als organisatie mee aan de slag – zowel wat betreft lopende als toekomstige onderwijsvernieuwingen’, stelt voorzitter Joep Houterman. ‘Maar laten we eerlijk zijn: onderwijsvernieuwing vereist moed. Het is een complex en soms ronduit spannend proces. Vol met uitdagingen. Een proces ook dat gevoelens van onzekerheid kan oproepen. Twijfels. Of zelfs weerstand. De crux is vooral: hoe gaan wij met die uitdagingen om? Maken we pas op de plaats of zetten we in op de ambities waar we in geloven? Ons antwoord is even eenvoudig als voorspelbaar: we blijven onszelf en ons onderwijs ontwikkelen. We zouden iedereen die bij het onderwijs betrokken is, op het hart willen drukken: doe mee, denk mee, praat mee. Ook – of juist! – als je je er anders over denkt. Onderwijsvernieuwing is geen exacte wetenschap; alleen door samen aan de slag te gaan, ontwikkelen we onderwijs dat zichzelf door continue feedback van docenten, studenten en werkveld bewijst.’
Auteur: Sander Peters
