Niet één maar twee Fontysprojecten zijn, samen met vier andere projecten, genomineerd voor de RAAK-award 2023. Op donderdag 16 november aanstaande wordt bekend welk project de prijs in de wacht heeft gesleept.
RAAK-prijzen
Elk jaar reikt Regieorgaan SIA, onderdeel van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO), de zogenaamde RAAK-awards voor toegepast wetenschappelijk onderzoek uit. Er zijn vier prijzen te winnen: een eerste, tweede en derde prijs én een publieksprijs, met daaraan verbonden geldprijzen van € 10.000 (eerste prijs), € 5.000 (tweede prijs) en € 2.500 (derde prijs en Publieksprijs). Twee van de zes genomineerde projecten zijn onderzoeksprojecten van Fontys: ‘SmartScan’ en ‘Printing makes sense’. De prijsuitreiking vindt plaats tijdens het jaarlijkse SIA-congres op 16 november. Fontys is trots op de beide nominaties. Ze onderstrepen dat het praktijkgerichte onderzoek dat Fontys verricht aantoonbare relevantie heeft en resulteert in oplossingen voor urgente maatschappelijke problemen. Bij Fontys noemen we dat ‘Fontys for Society’.
Project 1: ‘SmartScan’
Naar schatting dertig procent van de Nederlandse bevolking kampt met al dan niet ernstige voetproblemen. In ontwikkelingslanden is dat percentage nog een stuk hoger. De problemen variëren van een relatief onschuldige aandoening zoals platvoeten tot ernstige ziektebeelden, bijvoorbeeld als gevolg van diabetes. Wat heeft diabetes met voetproblemen te maken? Nou, dit. Sommige patiënten krijgen door diabetes last van verminderde doorbloeding en neurologische problemen in de voeten, die daardoor gevoelloos worden. Ontstaan er wondjes aan de voeten die lange tijd onopgemerkt blijven, dan kunnen die uitgroeien tot ernstige ontstekingen. Soms zo ernstig dat (een deel van) de voet moet worden afgezet.
Goed schoeisel, waarin de stand van de voet is gecorrigeerd en de druk op de voet goed wordt verdeeld, kan problemen voorkomen of verhelpen. De traditionele manier van corrigerend schoeisel aanmeten is lastig te dupliceren en te automatiseren. De orthopedisch technoloog maakt met behulp van zijn handen en met gips een mal om de vorm van de voet ‘af te vangen’. Welke afwegingen hij daarbij precies maakt en waar hij ter correctie van de voetstand meer of minder druk zet, was tot voor kort lastig te registreren en daardoor ook lastig over te brengen op studenten. Daardoor ontbreekt tot op heden een eenduidig, eenvoudig over te dragen handelingsprotocol.
Fontys-onderzoeker Fred Holtkamp heeft een ‘SmartScan’ ontwikkeld: een geïnstrumenteerde handschoen die exact registreert wat de handen van een orthopedisch technoloog doen als ze een vorm van een voet maken voor corrigerend schoeisel; denk aan de stand van de hand maar ook aan de hoeveelheid druk die op een bepaalde plek wordt uitgeoefend om de stand van de voet te corrigeren. Dat levert een schat aan informatie op waarmee orthopedisch technologen (in opleiding) hun voordeel kunnen doen. De geïnstrumenteerde handschoen wordt nu verder ontwikkeld zodat hij naar de markt kan worden gebracht.
Holtkamp: ‘Met de geïnstrumenteerde handschoen wordt de hele keten gedigitaliseerd. Dat betekent dat we straks geen gips meer nodig hebben om hulpmiddelen te maken, waardoor de hoeveelheid afval afneemt. Door de digitalisering gaat bovendien de doorloopsnelheid omhoog en dalen de kosten. Met dit systeem verankeren we de kennis die nu nog veelal in de hoofden van orthopedisch technologen zit in een systeem, waardoor we deze kennis makkelijk kunnen delen. Onze ‘SmartScan’ heeft ook grote voordelen voor de patiënten, omdat het aanmeten van het hulpmiddel sneller gaat en de kwaliteit ervan omhoog gaat.’
Project 2: ‘Printing makes sense’
Het project ‘Printing makes sense’ is gericht op de ontwikkeling van biomedische sensoren. Voorbeelden van dergelijke sensoren zijn een zwangerschapstest en een COVID-test voor thuisgebruik, voorbeelden van zogenaamde point of care diagnostiek. Dergelijke tests zijn bijzonder nuttig en er zijn nog talloze toepassingen denkbaar, maar de ontwikkeling ervan duurt lang en is kostbaar. Daardoor vinden deze oplossingen lang niet altijd hun weg naar de markt.
Met het project ‘Printing makes sense’ wil Fontys de ontwikkeling van dergelijke tests versnellen en vergemakkelijken, vanuit de overtuiging dat je met tamelijk eenvoudige, breed beschikbare technologieën en zonder het (kostbare) gebruik van bijvoorbeeld cleanrooms dergelijke tests kunt maken, bijvoorbeeld een test die duidelijk maakt of een patiënt die met verkoudheidsklachten de huisarts raadpleegt griep heeft of niet. Op dit moment krijgen dergelijke patiënten vaak preventief antibiotica, ook al is niet zeker dat het om griep gaat en niet om een stevige verkoudheid. Dat heeft twee belangrijke nadelen: onnodige kosten en (door gebruik van antibiotica) mogelijk verminderde resistentie tegen infecties.
Binnen het Printing-makes-sense-consortium met Fontys-onderzoeker Jan Bernards als projectleider is een device ontwikkeld, ongeveer zo groot als een zwangerschapsthuistest, waarmee snel kan worden aangetoond of het gaat om griep of verkoudheid. Eén druppel bloed, verkregen door een prik in de vinger, volstaat. Het bloed(plasma) wordt in het device vermengd met een hulpstof, waarna het in contact komt met een specifiek eiwit. Dit eiwit is ontwikkeld aan de Technische Universiteit Eindhoven en is aangebracht in het device. Het eiwit geeft licht, de kleur van het licht verandert als er sprake is van griep. Treedt er geen verkleuring op, dan gaat het om een verkoudheid en is de inzet van antibiotica niet nodig.
Bernards: ‘Ons project heeft aangetoond dat je door beschikbare en goed toegankelijke technieken zoals inktjetprinting en spuitgieten (voor de productie van het device) te combineren met de inzet van speciaal ontwikkelde, lichtgevende eiwitten ziektes zoals griep, COVID of bepaalde typen kanker kunt opsporen, omdat het eiwit reageert met ziektemoleculen zoals antilichamen. De eiwitten worden dus specifiek getuned op de ziekte waarop je wilt testen. Je hebt verder alleen een druppel bloed of wat wangslijmvlies nodig. Het is een veelbelovende oplossing die snel werkt en veel kosten bespaart. We zijn nu op zoek naar geld om onze oplossing te testen op betrouwbaarheid.’
